مطلق و مقید ایجابیموجبه بودن حکم در مطلق و مقیّد را مطلق و مقید ایجابی گویند. ۱ - مطلق و مقید از نظر اختلاف و اتفاقمطلق و مقید از نظر اختلاف و اتفاق، و کیفیت و سبب حکم، اقسامی دارد که به لحاظ حمل مطلق بر مقید و یا عدم آن، احکام آن متفاوت می‌گردد. ۲ - تعریفمطلق و مقید ایجابی، آن است که از لحاظ کیفیت حکم، هر دو حکم ایجابی باشد، چه از نظر حکم و سبب آن موافق باشد یا مخالف. ۳ - مثال برای حالات مختلف۱. اتحاد در حکم و موجب حکم و توافق در ایجاب (که مطلق، بر مقید حمل می‌گردد): «ان دخلت المدینة فاکرم عالما فیها»، «ان دخلت المدینة فاکرم عالما فقیها فیها»؛ ۲. اختلاف در حکم و اتفاق در ایجاب (به هر دو عمل می‌شود): «اکرم عالما»، «اطعم عالما فقیرا»؛ ۳. اختلاف در حکم، و (اتفاق در موجب و ایجاب) «اکرم عالما لعلمه»، «اطعم عالما فقیرا لعلمه»؛ ۴. اختلاف در حکم و موجب، و (اتفاق در ایجاب) «اکرم عالما لعلمه»، «اطعم عالما فقیرا لفقره»؛ ۵. اتحاد در حکم، (اختلاف در موجب، و اتفاق در ایجاب) «ان سافرت فارکب فی الفلک»، «ان سافرت فارکب فی الفلک المشحون». [۱]
اصول فقه، رشاد، محمد، ص۱۷۱.
[۳]
الاصول، شیرازی، محمد، ج۵، ص۷۲.
[۴]
مناهج الوصول الی علم الاصول، خمینی، روح الله، ج۲، ص۳۳۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۴۲، برگرفته از مقاله «مطلق و مقید ایجابی». رده‌های این صفحه : مطلق و مقید
|